Ostatnio podczas wizyty endokrynolog zleciła mi badanie kortyzolu po obciążeniu deksametazonem. Trochę już o tym, czym jest test hamowania deksametazonem wiedziałam / słyszałam, aczkolwiek zalecone i przeprowadzone miałam je po raz pierwszy. Na  IS [InstaStories] stworzyłam ankietę z pytaniem, czy ktokolwiek wie na czym polega to badanie oraz badanie krzywych cukrowej i insulinowej. Ku mojemu zdziwieniu, właściwie 100% odpowiedzi było negatywnych. Stąd też dzisiejszy i kolejny wpis. Na początku chciałam stworzyć jeden, ale zebranie rzetelnej wiedzy – dlaczego, kiedy, jak i po co – wymaga rozpisania się, dlatego dziś startujemy z testem hamowania, a prawdopodobnie w przyszłym tygodniu powstanie wpis na temat drugiego badania. Na Instagramie natomiast macie ten tekst w tzw. pigułce. 😀

Warto się badać 🙂

Od początku – czyli czym właściwie jest kortyzol.

Kortyzol określany jest również „hormonem stresu”. Pełni kilka istotnych funkcji – wpływa na metabolizm, reguluje poziom glukozy we krwi oraz ciśnienie tętnicze. Odpowiada w pewnym stopniu za zatrzymanie sodu w organizmie, reguluje działanie układu odpornościowego. Z jego nadmiarem możemy mieć do czynienia wówczas, kiedy zauważamy u siebie takie objawy, jak: bezsenność, tycie, drażliwość czy zmienne nastroje. Natomiast niedoborowi kortyzolu zazwyczaj towarzyszy spadek masy ciała oraz niskie ciśnienie krwi. Choć żadne z powyższych nie jest regułą – gdyby tak było, było by zbyt prosto.

Kortyzol jest hormonem produkowanym przez korę nadnerczy. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Kiedy badania wykazują jego nieprawidłowe wartości może to wskazywać na poważne choroby lub przewlekły stres.

Hormon stresu.

Kortyzol zwany hormonem stresu. Steruje mechanizmem „walcz lub uciekaj” podobnie jak adrenalina. To znaczy, że w sytuacji stresowej dochodzi do wzrostu stężenia kortyzolu we krwi, gdyż organizm wymaga mobilizacji do działania oraz energii. Kortyzol wzmacnia również działanie innych hormonów (adrenaliny i noradrenaliny).

Badanie i normy kortyzolu.

Zbadać kortyzol, w formie podstawowej, możemy na trzy sposoby: badanie krwi, badanie ze śliny lub dobowa zbiórka moczu. Najpopularniejszym sposobem jest pobranie krwi w godzinach porannych. Należy pamiętać również, że ów hormon cechuje się dobowym rytmem wydzielania. Z najwyższym stężeniem kortyzolu będziemy mieć do czynienia rano, a z najniższym w godzinach wieczornych.

Nadmiar i niedobór kortyzolu.

Wskazaniem do wykonania badania poziomu kortyzolu może być są podejrzenie nadczynności lub niedoczynności kory nadnerczy, ale  nie tylko. Kortyzol badamy, kiedy mamy problem z nieuzasadnionym wzrostem wagi, puchnięciem / gromadzeniem wody (przy prawidłowej podaży wody i przestrzeganiu diety oraz ruchu), ale dobrze jest raz na jakiś czas zbadać się również profilaktycznie.

Nadmiar kortyzolu może objawiać się: znacznym przyrostem masy ciała(zwłaszcza nagłym, przy braku zmian w sposobie funkcjonowania), osłabieniem organizmu, podwyższonym ciśnieniem, zaburzeniami nastroju, bezsennością.

Na niedobór kortyzolu będzie natomiast wskazywać: uczucie zmęczenia, chęć na słone pokarmy, zmniejszony poziome glukozy (tzw. hipoglikemia), osłabienie, spadek masy ciała, obniżenie ciśnienia.

Test hamowania deksametazonem.

Test hamowania deksametazonem zazwyczaj wykonywany jest w celu zdiagnozowania przyczyny zwiększonego stężenia kortyzolu we krwi. Test w skrócie polega na podaniu deksametazonu powodującego zahamowanie wydzielania kortyzolu przez korę nadnerczy. Następnie po określonym czasie wykonuje się badanie stężenia kortyzolu.

Rodzaje testów hamowania deksametazonem.

Właściwie rozróżniamy 2 rodzaje testów hamowania deksametazonem:

– test hamowania małą dawką deksametazonu, zwany też testem nocnego hamowania deksametazonem (tym się zajmiemy :))

– klasyczny test hamowania deksametazonem wg Liddlea (test hamowania dużą dawką deksametazonu).

Test hamowania małą dawką deksametazonu.

Test hamowania małą dawką deksametazonu – polega przyjęciu, zazwyczaj, 1 mg Pabi – dexamethasonu przed snem, (w moim przypadku – godz. 23:00) i pomiarze stężenia kortyzolu w surowicy następnego dnia na czczo w godzinach między 8:00 a 9:00. Dodam, że lek dostępny jest na receptę, czyli potrzebujemy zlecenia lekarza na to badanie.

Jeśli wszystko w naszym organizmie działa jak należy – deksametazon powinien spowodować zahamowanie wydzielania kortyzolu, czyli obniżenie jego stężenia we krwi w stosunku do wartości prawidłowych.

Natomiast nieprawidłowe stężenie kortyzolu we krwi wskazuje na zaburzenie wydzielania kortyzolu. Czasem zdarza się, że wynik będzie fałszywie dodatni, co może wskazywać np. na upośledzone wchłanianie deksametazonu lub być spowodowane przyjmowaniem niektórych leków.

Podsumowując.

Badanie nie jest inwazyjne (chociaż w ulotce leku możliwych skutków lepiej nie czytać xD). Jest typowo diagnostyczne i nie warto przed konsultacją z lekarzem doszukiwać się w samym badaniu czy jego wynikach nie wiadomo czego (choć bagatelizowanie też nie jest wskazane).

Leki